W związku z 80. rocznicą wybuchu Powstania Warszawskiego Arolsen Archives realizują kampanię społeczną „Powstanie Warszawskie. Nieznane hiSTOrie”, której celem jest odnalezienie rodzin stu osób wywiezionych ze stolicy w trakcie powstania, przekazanie im depozytów po ich bliskich i odtworzenie losów ofiar.  Do współpracy zapraszamy instytucje, szkoły, fundacje, media, a także osoby prywatne.

W zasobach Arolsen Archives – wśród 2,5 tys. zachowanych depozytów, czyli rzeczy osobistych zabieranych przez Niemców więźniom obozów koncentracyjnych – znajduje się sto depozytów osób wywiezionych z Warszawy w trakcie powstania. Celem realizowanej kampanii społecznej jest odtworzenie stu historii ofiar niemieckich nazistowskich prześladowań – na podstawie zachowanych dokumentów, pamiątek i wspomnień bliskich. Poszukiwania rodzin ofiar będą prowadzone z pomocą osób i instytucji, które będą się chciały włączyć w kampanię.

– To dla nas bardzo ważna kampania. Zachowane w archiwum dokumenty oraz depozyty pozwalają w sposób szczególny pokazać Powstanie Warszawskie przez pryzmat losów konkretnego człowieka. Pragniemy – wspólnie z osobami, które zaangażują się w poszukiwania – opowiedzieć sto nieznanych historii. Punktem wyjścia będą oczywiście przechowywane w naszym archiwum dokumenty i przedmioty osobiste, ale dopiero kontakt z odnalezionymi krewnymi pozwoli nam oraz instytucjom i mediom, które przyłączą się do kampanii, udokumentować tragiczne losy ofiar – podkreśla Anna Meier-Osiński, Outrachmanager Arolsen Archives i inicjatorka kampanii „Powstanie Warszawskie. Nieznane hiSTOrie”.

– Pragniemy – wspólnie z osobami, które zaangażują się w poszukiwania – opowiedzieć sto nieznanych historii. Punktem wyjścia będą oczywiście przechowywane w naszym archiwum dokumenty i przedmioty osobiste, ale dopiero kontakt z odnalezionymi krewnymi pozwoli nam oraz instytucjom i mediom, które przyłączą się do kampanii, udokumentować tragiczne losy ofiar – dodaje Anna Meier-Osiński.

Kampania „Powstanie Warszawskie. Nieznane hiSTOrie” ma zachęcać do wspólnego odbudowywania historii. Każda odnaleziona rodzina i każdy zwrócony przedmiot to furtka do odtworzenia losów ofiary i przywrócenia jej pamięci. Wierzymy, że wspólnymi siłami zdołamy zwrócić krewnym sto ostatnich pamiątek i opowiedzieć sto nieznanych historii.

O Powstaniu Warszawskim

1 sierpnia 1944 roku rozpoczęło się w Warszawie zbrojne powstanie przeciwko okupującym stolicę niemieckim wojskom. Była to największa operacja militarna Amii Krajowej. Dowództwo AK chciało samodzielnie wyzwolić Warszawę przed wkroczeniem Armii Czerwonej. Przez 63 dni powstańcy prowadzili samotną walkę z Niemcami, która zakończyła się ich kapitulacją 3 października 1944 roku. Podczas trwających dwa miesiące walk straty polskich wojsk objęły 16 tysięcy zabitych, 20 tysięcy rannych i 15 tysięcy wziętych do niewoli. Najbardziej ucierpiała ludność cywilna. W związku z realizowanymi przez wojska niemieckie nalotami i masakrami zginęło 150-200 tys. mieszkańców stolicy.

Osoby wywożone w trakcie powstanie ze stolicy trafiały najczęściej do obozu przejściowego w Pruszkowie, a stamtąd były wywożone do obozów koncentracyjnych. Tam Niemcy zabierali im wszystkie rzeczy osobiste. Przedmioty te – tj. dokumenty, zdjęcia, listy, biżuteria, obrączki ślubne – trafiały do depozytu. Zabrane rzeczy były dokładnie opisywane. Z końcem wojny Niemcy próbowali ukryć te rzeczy w pubie w Lunden w Szlezwiku-Holsztynie. Depozyty te zostały jednak odkryte przez aliantów i przekazane kolejnym instytucjom w celu odnalezienia i zwrotu prawowitym właścicielom lub ich krewnym.

Spośród 4,7 tys. depozytów, jakie w latach 60. ubiegłego wieku trafiły do Międzynarodowej Służby Poszukiwań (obecnie Arolsen Archives), niemal połowę udało się na przestrzeni lat zwrócić. Obecnie wśród 2,5 tys. pozostających w zasobach archiwum depozytów znajduje się 100 przedmiotów należących do osób wypędzonych ze stolicy w trakcie powstania. Naszym wspólnym celem jest odnalezienie krewnych, doprowadzenie do zwrotu tych ostatnich pamiątek, a przede wszystkim odtworzenie historii i przywrócenie pamięci.

Jak włączyć się w poszukiwania?

W poszukiwania rodzin ofiar może się włączyć każdy, bez względu na to, czy reprezentuje instytucję, czy też działa samodzielnie. Zainteresowane szerszą współpracą instytucje, szkoły, media mogą wystąpić w kampanii w rolach oficjalnych partnerów. Dziennikarzy i przedstawicieli mediów zachęcamy do aktywnego włączenia się zarówno w poszukiwania, jak i w odtwarzanie losów ofiar poprzez przygotowywanie publikacji, a także udostępnianie informacji w mediach społecznościowych.

Kontakt z osobami odpowiedzialnymi w Arolsen Archives za kampanię: Anna Meier-Osiński anna.meier-osinski@arolsen-archives.org lub Ewelina Karpińska-Morek ewelina.karpinska-morek.ext@arolsen-archives.org.