Od 7 czerwca w Rzeszowie na Placu Ofiar Getta można zobaczyć polsko-ukraińską wystawę #StolenMemory.

Zrealizowana w morskim kontenerze ekspozycja przedstawia losy ofiar niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych, po których zachowały się depozyty. Te ostatnie pamiątki są zwracane krewnym odnalezionym w ramach prowadzonej przez Arolsen Archives kampanii #StolenMemory. Wystawa odwiedza miasta w Polsce dzięki wsparciu finansowemu Ministerstwa Spraw Zagranicznych Niemiec i amerykańskich placówek dyplomatycznych w Niemczech i w Polsce.

“Przygotowana przez Arolsen Archives wystawa #StolenMemory stanowi ważny wkład w pamięć o ofiarach II wojny światowej. Pamięć o licznych indywidualnych losach tych ofiar, dla których wystawa dostarcza imponującce przykłady, nigdy nie będzie dla Niemiec kompletna. Niemcy uznają swoją historyczną odpowiedzialność za wojnę i Holokaust. Wiemy, jakich niewyobrażalnych cierpień doświadczyła Polska i inne narody pod niemiecką okupacją. Na tle rosyjskiej agresji na Ukrainę, uświadomienie sobie losu każdej pojedynczej ofiary i każdego pojedynczego uchodźcy wojennego jest ważniejsze i bardziej aktualne niż kiedykolwiek wcześniej” – podkreśla Konsulat Generalny Niemiec w Krakowie.

Blisko Ukrainy

– Ponieważ wśród 2500 depozytów jest kilkaset pamiątek należących do osób z Polski i Ukrainy, początkowo planowaliśmy, że trasa wystawy obejmie również ukraińskie miasta. W związku z wybuchem wojny na pełną skalę stało się to oczywiście niemożliwe. Zmodyfikowaliśmy trasę tak, by nasz kontener #StolenMemory odwiedził po pierwsze miasta położone w pobliżu granicy polsko-ukraińskiej, a po drugie – większe miasta w Polsce, w których schronienie znaleźli uciekający przed wojną uchodźcy – wyjaśnia Anna Meier-Osiński, Outreach Manager Arolsen Archives.

Wszystkie opisy na wystawie zostały przygotowane w językach polskim, ukraińskim i angielskim.

Rzeszów to pierwsze położone tak blisko granicy miasto, do którego w 2023 roku dotarła mobilna ekspozycja. Wystawę w tym mieście wspierają Akcja Znaku Pokuty Służba dla Pokoju Ukraina (ASF) , Uniwersytet Rzeszowski, Kultura w Rzeszowie, Rzeszowskie Piwnice, Rzeszów – stolica innowacji, a także konsul honorowa Niemiec w Rzeszowie pani Agnieszka Buk.

Otwarte rany

– Temat osobistych i rodzinnych historii z czasu II wojny światowej jest nadal bardzo aktualny. Przez długi czas reżim radziecki sztucznie stworzył zakaz pamiętania, wspominania i poszukiwania krewnych, którzy nie wrócili do domu. Pozostawiło to otwarte rany w rodzinnych wspomnieniach. Brak informacji i pustka w pamięci stworzyły przestrzeń dla mitów i wypełniły ją ideologicznymi narracjami, które zdewaluowały rodzinną tragedię podczas wojny – mówi Anzhela Beljak z ASF Ukraina.

– Była to jedna z przyczyn nowej tragicznej wojny. I znowu jest wojna na Ukrainie. Wiele osób powtarza los swoich krewnych, którzy zginęli podczas II wojny światowej. Po raz kolejny pojawia się pytanie o rolę jednostki i tragedię rodziny podczas wojny. Przede wszystkim to historia rodziny i pamięć o naszych bliskich pomagają nam żyć dalej i odkrywać nowy sens życia w tej wojnie – dodaje.

– Zachowanie tych skradzionych historii rodzinnych było możliwe tylko dzięki ciężkiej pracy pracowników Arolsen Archives. Przez lata udało im się odtworzyć losy więźniów i zwrócić ich rzeczy osobiste rodzinom. Wraz z nimi powraca pamięć o bliskich i wypełniane są luki w rodzinnych historiach. Przywracany jest tym samym ogólny obraz tragedii, w którym widać bezwzględność i bezsens obecnej wojny w Ukrainie – podkreśla Anzhela Beljak.

„Miasto ratownik”

– Wystawa #StolenMemory jest inicjatywą ważną i potrzebną. Przywraca pamięć i tożsamość tych, którzy doświadczyli piekła obozów koncentracyjnych – zaznacza Zakia Cieślicka-Majka, kierownik Referatu ds. Upowszechniania Kultury z Urzędu Miasta Rzeszowa.

Jak podkreśla, Rzeszów jako miasto, które otrzymało tytuł, stworzony dla miast partnerskich, które przyszły na pomoc Ukrainie i jej obywatelom po inwazji rosyjskiej, a mianowicie tytuł „Miasta ratownika” jest jednym z miast położonych najbliżej granicy ukraińskiej, które prezentują ten trudny, ale pokazujący wspólne dla tych dwóch narodów doświadczenia, temat.

– Wystawa cieszy się dużym zainteresowaniem mieszkańców Rzeszowa i turystów. Miejsce, w którym jest eksponowana, a mianowicie Plac Ofiar Getta w Rzeszowie z kamieniem pamięci, sąsiedztwo Placu Cichociemnych z rzeźbą „Przejście” wg rysunków Józefa Szajny, kamień pamięci Zawołanego po Imieniu Michała Stasiuka, tworzą swoistą opowieść o historii i traumatycznych przeżyciach społeczności żydowskiej, polskiej i ukraińskiej – dodaje.

Cykl spacerów edukacyjnych „Skradzione wspomnienia – historia rzeszowian uwięzionych w obozach”, które odbywają się w ramach wystawy gromadzi młodzież i pozwala na przekazywanie wiedzy o traumatycznym dziedzictwie kulturowym Europy młodemu pokoleniu.

Zapraszam serdecznie na Finisaż wystawy połączony z spacerem „Skradzione wspomnienia – historia rzeszowian uwięzionych w obozach” , który odbędzie się na Plac Ofiar Getta w Rzeszowie 26.06.2023 (poniedziałek) godz. 18:00.

Poszukujemy rodziny Bolesława Żurada

W ramach kampanii #StolenMemory poszukujemy między innymi krewnych Bolesława Żurada, urodzonego 14.11.1922 r. w Hermanowej koło Rzeszowa. 6 listopada 1940 r. niemieccy okupanci aresztowali 17-latka i deportowali do obozu koncentracyjnego w Dachau. W formularzu personalnym więźnia odnotowano, że był on kowalem, w chwili aresztowania nieżonatym, wyznania katolickiego. 13 grudnia 1940 r. został wywieziony przez hitlerowców do niemieckiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz. Bolesław został zarejestrowany w więźniarskim szpitalu obozowym w lipcu 1942 r., a w marcu 1943 r. przewieziony do obozu koncentracyjnego Neuengamme. Tam musiał wykonywać roboty przymusowe. Jego dalszy los pozostaje nieznany. Arolsen Archives przechowują biały zegarek kieszonkowy, który Bolesław Żurad miał przy sobie, gdy trafił do niewoli.

Informacja o miejscu i godzinach otwarcia wystawy

Gdzie: Plac Ofiar Getta, 35-064 Rzeszów
Kiedy: 7-26 czerwca 2023
Godziny otwarcia:
Poniedziałek – piątek 10:00-18:00
Sobota – niedziela 10:00 -18:00