Czym są „efekty”?

„Efektami” określano w języku niemieckim bagaże oraz ogólnie mienie ruchome.

Ale w kontekście II wojny światowej „efekty” to rzeczy osobiste, które więźniowie musieli oddać po przybyciu do więzienia lub obozu koncentracyjnego. Czasami przedmioty te były zwracane po uwolnieniu więźniów.

Portfele, dokumenty tożsamości, zdjęcia, listy, świadectwa … a także biżuteria, papierośnice, obrączki, zegarki kieszonkowe, zegarki na rękę i wieczne pióra – przedmioty te opowiadają o losach ofiar przed aresztowaniem. Są one również poruszającym świadectwem ich utraty.

W obozach koncentracyjnych znajdowały się magazyny rzeczy osobistych, w których przechowywano odzież i inne przedmioty zabrane więźniom.

Jeśli więźniowie byli przewożeni do innego obozu, co zdarzało się często, SS wysyłało tam również ich rzeczy osobiste.

Nie dotyczyło to obozów zagłady. Tam oprawcy po prostu zaboerali mienie ofiar i wywozili je. Naziści spieniężali zagrabione rzeczy, a uzyskanymi w ten sposób pieniędzmi napełniali swoją wojenną kasę.

Większość rzeczy osobistych, znajdujących się w zbiorach Arolsen Archives, pochodzi z obozu koncentracyjnego Neuengamme, choć jest też kilka z Dachau.

Są również, choć jest ich mniej, przedmioty osobiste więźniów z Bergen-Belsen, więzienia gestapo w Hamburgu oraz innych miejsc. Właściciele tych przedmiotów byli głównie więźniami politycznymi lub robotnikami przymusowymi, przetrzymywanymi w obozach koncentracyjnych. Pochodzili z ponad 30 krajów – głównie z Europy Środkowej i Wschodniej. W zbiorach z Dachau znajduje się wiele przedmiotów osobistych niemieckich więźniów.

W kwietniu 1945 r. szef administracji obozowej w KL Neuengamme SS-Sturmbannführer Christoph-Heinz Gehring polecił swojemu podwładnemu Franzowi Wulfowi znalezienie miejsca na składowanie mienia więźniów przetrzymywanych w tym oboziue oraz jego podobozach.

Wulf udał się więc do swojego rodzinnego miasta Lunden. Tam, w kręgielni lokalnego pubu, zorganizował miejsce na przechowanie depozytów.

Wkrótce po wyzwoleniu brytyjska armia zabezpieczyła przedmioty należące do więźniów obozów koncentracyjnych.

W 1948 r. Brytyjczycy przekazali te przedmioty do Centralnego Rejestru Roszczeń w Stadthagen (od 1955 r. Urząd ds. Restytucji Wewnętrznej) i nakazali zwrócenie ich właścicielom.

Rzeczy osobiste z Bergen-Belsen znaleziono w oddziale Banku Rzeszy w Lüneburgu. Były w fatalnym stanie – zostały splądrowane i celowo zniszczone. Tylko w około 100 przypadkach przedmioty te udało się przyporządkować do konkretnych osób.

W przypadku Dachau byli więźniowie sami przejęli odpowiedzialność za zarządzanie rzeczami osobistymi. Wiele przedmiotów zostało zwróconych bezpośrednio ocalałym.

Nie zawsze było to jednak możliwe, zwłaszcza w przypadku więźniów obozów satelickich.

W związku z tym rzeczy osobiste przechodziły z jednej instytucji do drugiej, aż w końcu w 1963 roku trafiły do Arolsen.

Arolsen Archives zaczęły szukać prawowitych właścicieli – ocalałych lub ich krewnych.

W 1963 r. w archiwum znajdowało się ponad 4,7 tys. kopert z rzeczami osobistymi byłych więźniów, które czekały na zwrot.

Kilkaset rzeczy osobistych zostało już zwróconych dawnym właścicielom lub ich potomkom. W archiwum pozostały te przedmioty, których właścicieli nie udało się odnaleźć w trakcie kilku dekad poszukiwań.

W ostatnich latach – dzięki nowym możliwościom wyszukiwania w internecie oraz międzynarodowej sieci wolontariuszy – udało się zwrócić o wiele więcej przedmiotów osobistych. Jednak w kwietniu 2020 r. w Arolsen Archives nadal znajdowało się około 2,8 tys. kopert z rzeczami osobistymi byłych więźniów, których prawowici właściciele nie zostali jeszcze odnalezieni.

Chcesz pomóc w poszukiwaniach? Dołącz do nas!

Szkolne i edukacyjne projekty

„Efekty” oraz losy losy ich właścicieli są czymś namacalnym i stwarzają niezwykłe warunki do pozyskiwania opartej na badaniach wiedzy, dotyczącej prześladowań nazistowskich, w ramach lekcji i projektów. Ci, którzy chcą sięgnąć głębiej, mogą pomóc w poszukiwaniu rodzin.

Wprowadzenie

Czym są „efekty” I jakie historie mają do opowiedzenia? Materiał na krótkie wprowadzenie do tematu na początku lekcji lub wstęp do całodziennych warsztatów.

Część 1

Krytyczna analiza prześladowań nazistowskich oparta na trzech historiach. Jednostka dydaktyczna poświęcona losom trzech osób opisanych w zakładce „Pamięć”. Materiały odpowiednie do stworzenia osi czas

Część 2

Rzeczy osobiste więźniów obozów koncentracyjnych jako klucz do analizy prześladowań nazistowskich. Jednostka dydatktyczna z aktami dotyczącymi historii 20 osób oraz mapą Europy.

Część 3

Pomóż nam zwrócić rzeczy osobiste! Wykorzystywanie wpisów na Instagramie do prowadzenia poszukiwań. Jednostka dydatktyczna z interaktywną mapą. Jak napisać post, by dotrzeć do informacji.

O nas

Na naszej stronie internetowej znajdziesz więcej informacji na temat naszej pracy. Dowiesz się również, jak możesz pomóc pielęgnować pamięć i historię.

Arolsen Archives

Cookie-Hinweis

Diese Webseite verwendet Cookies, um Ihre Nutzererfahrung zu verbessern. Indem Sie auf die Schaltfläche „Einverstanden“ klicken , akzeptieren Sie den Einsatz von allen Arten von Cookies. Falls Sie einige Cookies bei Ihrem Besuch auf unserer Website nicht einsetzen möchten oder für weitere Informationen über Cookies klicken Sie bitte auf “Mehr Informationen”. Weiterführende Informationen finden Sie in unserer Datenschutzerklärung.

We use Cookies button