Od 2022 roku wystawa objazdowa #StolenMemory Arolsen Archives zdążyła już zagościć w 33 polskich miastach. Do końca 2026 roku dołączy do nich 20 kolejnych – dzięki dofinansowaniu ze środków Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Ponadto w przyszłym roku po raz pierwszy zostanie zorganizowana wystawa plakatowa #StolenMemory w Ukrainie.

Od 2023 roku trójjęzyczna (polsko-ukraińsko-angielska) wystawa skierowana jest także do zamieszkałych w Polsce uchodźców z Ukrainy. Od kilku lat współpracujemy też z ukraińskimi szkołami, głównie z okolic Kijowa, i wspólnie organizujemy w Polsce międzynarodowe seminaria młodzieżowe w ramach projektu #StolenMemory. W Ukrainie rośnie obecnie zainteresowanie historią drugiej wojny światowej, zwłaszcza że losy wielu ofiar prześladowań nazistowskich do dziś pozostają niewyjaśnione. Ponadto w toku rosyjskiej agresji historia II wojny światowejbywa często instrumentalizowana w celach dezinformacyjnych i propagandowych.

Dzięki dofinansowaniu ze środków Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych w ciągu ubiegłych dwóch lat udało nam się zorganizować wystawę objazdową #StolenMemory w 20 miastach na terenie całej Polski. Szczególną dumą napawa nas fakt, że nasz projekt, a także rozpoczęta w 2024 roku kampania poświęcona Powstaniu Warszawskiemu zostały wyróżnione nagrodą BohaterON.

#StolenMemory ma więc już solidny fundament, a kolejne dofinansowanie w wysokości 140 000 euro umożliwi nam kontynuację projektu w Polsce oraz rozszerzenie go na Ukrainę.

Szukamy rodzin ofiar prześladowań nazistowskich

W ramach #StolenMemory poszukujemy krewnych osób, które w czasach IIwojny światowej zostały wywiezione przez niemieckich nazistów do obozów koncentracyjnych lub na roboty przymusowe. Celem kampanii jest zwrócenie im przedmiotów osobistych, które zostały wówczas skonfiskowane i zachowały się w Arolsen Archives do dziś.

W naszych zbiorach znajduje się jeszcze około 2000 kopert z przedmiotami osobistymi, z których ponad 500 należało do osób pochodzenia polskiego, a – około 70 do osób pochodzenia ukraińskiego. W Polsce udało nam się na przestrzeni ostatnich lat stworzyć sieć zaangażowanych wolontariuszy, dzięki którym już ponad 200 polskich rodzin odzyskało pamiątki po swoich bliskich.

Pierwsza wystawa plakatowa #StolenMemory w Ukrainie

Ze względu na rosyjską inwazję zorganizowanie w Ukrainie wystawy objazdowej #StolenMemory w przebudowanym na potrzeby ekspozycji kontenerze morskim jest obecnie niemożliwe. Dlatego pracujemy nad wystawą plakatową w języku ukraińskim. W 2026 roku będzie można ją obejrzeć w pięciu lokalizacjach w Kijowie, a w zależności od przebiegu działań wojennych być może też w innych regionach kraju.

Poszukiwanie rodzin ofiar niemieckich nazistowskich prześladowań na terenach ogarniętych wojną jest szczególnie trudne. Kluczową rolę odgrywa więc współpraca z miejscowymi partnerami i organizacjami pożytku publicznego.

We współpracy z naszym ukraińskim partnerem, organizacją pozarządową Tolerspace, zorganizujemy program towarzyszący wystawie: kampanię w mediach społecznościowych, program mentorski oraz serię seminariów online. Ponadto udostępnimy międzynarodową ofertę edukacyjną (w języku polskim, ukraińskim i angielskim) skierowaną do pokolenia Z i zadbamy o widoczność medialną ceremonii przekazania przedmiotów osobistych odnalezionym rodzinom.

W Polsce zaś wystawa objazdowa #StolenMemory do końca 2026 roku zagości w 20 kolejnych miastach. Będzie jej towarzyszył obszerny program edukacyjno-kulturalny zorganizowany we współpracy z miejscowymi instytucjami, m. in. miejscami pamięci, muzeami, szkołami, organizacjami kulturalnymi, historykami lokalnymi oraz władzami gmin. Naszym polskim partnerem w ramach aktualnego dofinansowania jest Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.